Ter voorbereiding op een bijeenkomst die ik vanuit mijn praktijk leidde, las ik deze week literatuur over levend verlies. Levend verlies is verlies en verdriet waar geen einde aan zit, omdat de verliezen geen einde hebben, zoals bij mensen met een chronisch progressieve ziekte of een kind met beperkingen.
Marthe Lynen beschrijft heel treffend dat geconfronteerd worden met een handicap betekent dat je geconfronteerd wordt met de illusie van de maakbaarheid van de mens. Wij leven in een maatschappij waarin we denken dat je je toekomst en leven zelf kunt bepalen en controleren. En dus zijn we oplossingsgericht, willen we meteen een oplossing zoeken voor ieder probleem en kunnen we rauwe pijn die niet overgaat, niet lang verduren.
Mijn man kreeg ooit van een arts in ruste op een of andere borrel het advies eens te kijken of er met de nieuwe DNA-technieken niet iets aan die chromosoomafwijking gedaan kon worden. Alsof hij ons kind wel even beter kon knutselen. Deze arts realiseerde zich niet dat zelfs als er een techniek zou bestaan, wij ons nog steeds duizend keer zouden afvragen of we de het hele zijn van ons vlindertje zouden willen veranderen. Want alhoewel zij haar beperkingen niet is, haar identiteit wordt wel bepaald door de mogelijkheden en onmogelijkheden die er door haar beperkingen zijn. Daar ga je niet zomaar aan rommelen…
Leven met een kind met beperkingen is leven met wat haalbaar is, en is niet meer leven met je dromen of wensen. Die dromen en wensen worden steeds opnieuw bepaald tot het haalbare. Dat is incasseren. Incasseren dat je je mooiste dromen niet kunt najagen. Het doet pijn dit op te schrijven.
Toch realiseerde ik me dit weekend dat er aan deze pijnlijke conclusie ook een andere kant zit. Ik las een artikel over het toenemend aantal jonge mensen dat een burn out krijgt. Een aangehaalde deskundige verklaarde dit fenomeen door het gegeven dat deze millenials alle keuzen van de wereld hebben én de boodschap mee krijgen dat ze moeten gaan doen wat ze het leukste vinden. Maar wist jij op je tweeëntwintigste wat je het leukste vond? Wat het beste bij jou paste? Ik niet…. ik wist nauwelijks wie ik zelf was… ik zou daar ook flink gestrest van raken…
Een oneindige keuzevrijheid en de gedachte dat je daaruit voor jou de beste keuze kunt maken; het is de ultieme illusie van de maakbaarheid van jezelf. Dat je je eigen toekomst vorm kunt (en moet) geven.
En toen realiseerde ik me dat
als je je keuzevrijheid beperkt wordt tot het haalbare…
kiezen wat voor jou het beste is, ineens veel makkelijker wordt…
Misschien is mijn leven uiteindelijk wel veel maakbaarder dan van menig ander…
Leontien Sauerwein 