Als je afwijkt van de norm

We zijn met z’n drieën uit eten, mijn man, ons vlindertje en ik. Zolang het restaurant het niet erg vindt dat ze halverwege de maaltijd zegt: “ik ga even af” om van haar stoel af te schuiven en rondjes om onze tafel te lopen, gaat het prima. Tegelijkertijd zijn er altijd mensen die kijken. Meestal een beetje terloops, maar soms echt haar aanstaren. Ik vind dat altijd heel ingewikkelde momenten. Is het het onbeleefde wat er in die blik zit?  

Eigenlijk gaat het verder dan het onbeleefde. Op zo een moment denk ik wel eens: “zo voelt het dus als je niet de norm bent.” Ik ben zelf opgegroeid als ‘de norm’: wit, hoogopgeleid, te veel in een witte bubbel levend. Mijn enige minderheid is dat ik vrouw ben, maar inmiddels werkend in de zorg met een scherp analytisch vermogen en een berg levenskennis, ben je dan al snel weer de norm. Ik heb dus eigenlijk geen ervaring wat het betekent om anders te zijn dan de norm. Ik heb er wel altijd over nagedacht, maar het nauwelijks aan den lijve ondervonden. Sinds mijn dochter geboren is, ervaar ik echter vaker hoe het is om niet de norm te zijn. Er is een verschil of ik met of zonder haar op straat loop. De subtiele kleine signalen, blikken, vragen die je gesteld kunnen worden, het zijn juist de kleine dingen, dingen die je soms nauwelijks bespreekbaar kunt maken.

In het restaurant realiseerde ik me wat me zo’n pijn doet aan die blik. Als je niet de norm bent, als je uiterlijk en gedrag anders is dan de norm, dan voelen mensen geen gene. Er is bijna geen terughoudendheid om haar aan te staren, haar te omhelzen als ze te dichtbij gaat staan, of juist terug te deinzen als ze gedag zegt. Er is ook geen gene naar mij: mensen die ik nauwelijks ken of in geen jaren heb gezien, vragen mij of het niet zwaar is zo’n kind en of ik wel eens aan gentherapie heb gedacht. Terwijl ons vlindertje naast me staat, alsof zij niet aanvoelt wat je op zo een moment tegen haar moeder zegt.

Ik luisterde vorige week naar een Goed gesprek van de Correspondent over inclusiviteit. De interviewer Lex Bohlmeijer zei dat hij geen vragen meer stelt waarop hij zelf niet zou kunnen of willen antwoorden. De geïnterviewde Kauthar Bouchallikht vertelde dat zij ooit begonnen is dezelfde vragen terug te stellen. Het inspireerde me: stel nooit een vraag die je in die situatie zelf ook niet zou willen krijgen.

Eigenlijk al eeuwenoud: wat u niet wil dat u geschiedt…

© Leontien Sauerwein